Tổng hợp đặc sản Tuyên Quang: Tất cả 18 đặc sản của xứ Tuyên

Tổng hợp tất cả 18 đặc sản Tuyên Quang được VietFlavour tổng hợp sẽ mang tới cho bạn đọc một cái nhìn chi tiết về các đặc sản của Tuyên Quang.

Tuyên Quang nằm ở khu vực trung tâm của Tây Bắc. Nơi đây không chỉ được thiên nhiên ưu đãi cho bao phong cảnh hữu tình mà còn là cái nôi cách mạng của dân tộc. Bên cạnh đó sự đa dạng về dân tộc đa giúp Tuyên Quang có thêm nhiều sắc màu văn hóa.

1. Cam sành Hàm Yên

Không phải tự nhiên mà nhắc tới Hàm Yên người ta lại nhớ đến cam sành. Thứ cam ẩn bên trong lớp vỏ sần sùi từng mảng như miểng sành lại là từng tép vàng tươi mọng nước. Vậy nên cũng chẳng ai thắc mắc gì khi cam sành Hàm Yên nằm trong tip 10 loại quả ngon nhất Việt Nam.

Cam ở đây khác biệt vói nơi khác về hương vị và hàm lượng chất dinh dưỡng có lẽ nhờ nguồn thỗ nhưỡng và vị trí trồng. Những cây cam Hàm Yên trồng ở vùng núi cao, tắm mát bằng nước đầu nguồn và tung tẩy trong nắng gió tự nhiên.

Cam sành Hàm Yên đã được chứng nhận thương hiệu về độ ngon và sạch. Thế nên có dịp ghé Tuyên Quang đừng ngại mua vài quả cam về làm quà nhé.

2. Bánh nếp nhân trứng kiến

Hai món tưởng chừng rất trái khoái không hợp nhau ấy vậy mà lại trở thành đặc sản của cả vùng: bánh nếp nhân trứng kiến. Muốn ăn bánh này thì chỉ có đến Tuyên Quang vào dịp mùa xuân. Vì đây là mùa kiến đen sinh sản nhiều nên trứng cũng ngon nhất.

Nhũng cái trứng màu trắng sữa được xào khéo léo và nêm nếm cho vừa ăn. Gạo nếp nương dùng làm vỏ bánh bao bọc phần nhân trứng kiến đã được xào. Người Tày thường dùng lá vả không quá già để gói bánh.

Ngày nay kiến đen bớt dần nên phần nhân có thể trộn thêm thịt lợn, vừng, đậu phộng… nhưng cái mùi vị ngọt bùi nguyên thủy của bánh cũng không hề mất đi. Bánh nếp nhân trứng kiến ăn ngon nhất khi bánh còn nóng.

3. Thịt lợn đen

Lợn đen Nà Hang – Tuyên Quang vốn là giống nuôi theo kiểu chăn thả nên thịt rất ngọt và săn chắc. Lại có lượng mỡ và nạc cân bằng nên rất được ưa chuộng. Lợn đen nặng cân lắm cũng chỉ ở tầm 45 – 55 kg mà thôi.

Loài lợn có vẻ ngoài đen nhẻm này lại còn nổi tiếng thơm ngon khi nấu ít nước và bì giòn. Tùy sở thích mà chế biến thịt thành nhiều món khác nhau như xào lăn, nướng mẻ riềng, nướng ngũ vị hay nổi tiếng nhất là thịt chua.

Thịt lợn đen đa phần được nuôi tại bản cùng các thức ăn từ tự nhiên. Nên du khách thêm ưa chuộng và chọn lựa đặc sản này còn vì độ sạch của chúng.

4. Ngô nếp Soi Lâm

Ngô (bắp) là thứ quà bánh quen thuộc với tuổi thơ của rất nhiều người. Tuy hình dáng giống nhau nhưng ngô được trồng ở nhiều nơi lại có hương vị khác nhau. Ngô nếp ở Soi Lâm là một ví dụ. Thứ hạt bóng mẩy, đều tăm tắp này từng được tiến vua ngon đến nỗi ai cũng muốn ăn một lần.

Ngô nếp Soi Lâm ngon vì độ thuần giống không lai tạp. Nhũng cây ngô trổ cờ thắng tắp và được trồng ở vùng sông nước biệt lập nên luôn thuần một giống. Ở đây người ta trồng ngô dường như quanh nhờ dòng nước mát từ con sông Lô chở nặng phù sa.

Người ta khen ngô nếp vùng này bắp nhỏ, lõi đặc ngọt nước, hạt luộc lên trong bóng ngời…. Vị ngô nếp Soi Lâm ngọt, bùi, thanh mát. Có thể thưởng thức ngô với nhiều món ăn khác nhau: ngô luộc, ngô nướng, xôi ngô, chè ngô…

5. Gỏi cá bỗng sông Lô

Sông Lô hiền hòa tắm mát người Tuyên Quang và cũng là nơi có nguồn hải sản dồi dào. Ai đến sông Lô đều đôi lần nghe đến loài cá bỗng sông Lô cũng hương vị đặc biệt của nó.

Gỏi cá bỗng sông Lô được ưa chuộng vì là sự kết hợp của chua, cay, mặn, ngọt cùng cách chế biến độc đáo. Thịt cá được sơ chế ngâm trong quả tai chua. Thính ăn kèm làm từ xương cá rang vàng giã nhuyễn. Nước chấm gỏi cá bỗng sông Lô không thể thiếu hạt xẻn hạt dổi.

Gắp miếng cá trắng phau lăn qua thính cảm thấy như cả hương vị núi rừng nằm gọn trong đó. Trách sao mà khi đi xa người ta lại không nhớ món gỏi cá bỗng có một không hai này được.

6. Mắm cá ruộng Chiêm Hóa

Ở Chiêm Hóa hầu như nhà người nào cũng có sẵn hũ mắm cá ruộng. Thứ mắm cá tưởng chừng như đơn giản nhưng chỉ có ở vùng Chiêm Hóa mới làm ra được hương vị đặc trưng này.

Mắm cá ruộng muốn ngon phải lựa những con chép ruộng béo tròn. Qua các công đoạn chế biến cầu kỳ thì việc ủ cá là quan trọng nhất. Cá được trộn đều với xôi nếp lên men, lá men đỏ, giềng, lá trầu không, muối, nước. Thông thường mắm cá ruộng Chiêm Hóa phải ủ trong 10 tháng mới có thể đem ra sử dụng.

Mắm cá thành phẩm có màu đỏ tía, nếp không vỡ và cá còn nguyên con. Món mắm đặc biệt này chấm rau hay ăn kèm cơm lam thì tuyệt vời không gì bằng.

7. Bánh gai Chiêm Hóa

Bánh gai Chiêm Hóa thường được làm vào dịp tháng 7 âm lịch để cúng tổ tiên. Đây cũng loại bánh có truyền thống lâu đời của người Tày ở Tuyên Quang.

Bánh gai thường được gói bằng lá chuối khô nên khi chín và nấu vẫn giữ nguyên màu vàng bàng bạc. Để bánh có màu đen đặc trưng người Tày xay nhuyễn lá gai trộn cùng nếp cái hoa vàng hoặc nếp dẻo thơm. Đằng sau lớp bánh đen bóng lấm tấm mè trắng là đậu xanh thơm bùi, mỡ đường nguậy và sợi dừa ngọt béo.

Bánh lá gai Chiêm Hóa còn là chỗ để phụ nữ Tày thể hiện sự khéo léo. Bánh càng tròn càng đen thì  người gói càng đảm đang, tinh tế trong từng chi tiết.

8. Măng khô Tuyên Quang

Măng là món ăn quen thuộc với rất nhiều người. Ở bất cứ vùng quê nào người ta cũng có thể mời nhau vài đũa măng ngọt lịm. Thế nhưng măng khô Tuyên Quang lại là một hương vị rất khác mà ai cũng muốn nếm thử.

Măng khô ở đây được làm sạch, luộc và phơi khô nhờ nắng gió. Măng được chọn thường là măng nứa, măng non trong những rừng tre hoang. Hầu hết đều là củ măng non được phơi khô nên bạn sẽ không phải bỏ phí phần nào.

Măng khô Tuyên Quang ngon nhất trong các loại măng vì ngọt, thơm, không hắc đắng. Nổi tiếng nhất có lẽ là măng lưỡi lợn dày, chắc, đặc và mềm. Măng Tuyên Quang đem kho cá, nấu giò heo, luộc… đều khiến người ta ngơ ngẩn không quên.

9. Rượu ngô Na Hang

Đến Na Hang ngoài món thịt lợn đen mà người ta còn dốc cạn chén nghĩa chén tình trong bầu rượu ngô nức tiếng.

Rượu ngô Na Hang được nấu từ ngô nếp nương nấu bung ba cạnh ủ cùng men. Phải chờ bắp nguội nếu không rượu sẽ bị chua. Ủ trong 2 ngày 2 đêm là có đã dậy mùi thơm. Rồi lại tiếp phần này trong chum, vại 15 -20 là đã có thể nấu rượu.

Người Tuyên Quang mách rượu ngô muốn ngon phải lựa chọn củi nấu và kiêng dè rất nhiều thứ. Rượu ngô Na Hang là sự tự hào của cả vùng miền cao này. Đó không chỉ là sự mê say trong lao động mà còn là sự nhọc nhằn họ gửi gắm trong từng giọt rượu.

10. Bánh khảo

Bánh khảo Tuyên Quang được làm vào dịp tết Nguyên Đán. Những chiếc bánh khảo gói vuông vắn trong giấy bóng sặc sỡ đặt trang trọng trên bàn thờ ông bà. Bánh khảo còn là thứ quà bánh mà trẻ con vô cùng ưa thích.

Vỏ bánh được làm từ bột gạo nếp đường phèn. Nhân bánh thường có hai loại nhân thịt mỡ và nhân đậu phộng. Sau khi đặt nhân ở giữa vỏ bánh được ép thật chặt thành hình khối.

Bánh khảo khi ăn có vị ngọt nhẹ, bột bánh khô nhưng tan nhanh trong miệng. Ẩn sau đó là lớp nhân béo bùi tất cả hòa quyện lại tạo thành một món ăn đặc sắc về mùi vị.

11. Cơm lam

Cơm lam là món cơm độc quyền của đồng bào Tây Bắc. Chỉ từ ống nứa non và gạo nếp nương mà người Tuyên Quang đã sáng tạo ra món ăn mê say lòng biết bao người này. Từ “lam” trong tiếng Thái nghĩa là nướng trên lửa than.

Người ta chọn gạo nếp nương và nước suối cho vào ống nứa non. Việc nướng cơm phải xê dịch từ xa đến gần để cơm chín vừa không bị khê hay nhão. Khi chín từng ống nứa sẽ được cắt ra những khúc vừa ăn.

Cơm lam khi chín kết dính lại thành khối như ống nứa. Mùi cơm phảng phất vị nứa nghe ngọt tận tâm can. Cơm lam Tuyên Quang ăn kèm cá sấy hay cá nướng và chén muối thì tuyệt không gì bằng.

12. Thịt gác bếp

Thịt gác bếp hay thịt khô thực ra chỉ là hình thức bảo quản thịt để dùng dần của người Thái. Dần dần món ăn này phổ biến và trở thành đặc sản như ngày nay.

Người Thái thường chọn phần thịt ngon nhất thái miếng bằng cổ tay, tẩm ướp rồi cho vào giàn sấy. Thịt gác bếp sẽ mất đi một phần vị núi rừng nếu không có hạt mắc khén. Thịt có thể được làm khô theo nhiều cách như hơ lửa và dùng khói, phơi nắng. Nếu dùng ngay có thể làm khô vừa phải sao cho bên trong còn hơi ươn ươt là ngon nhất. Còn muốn để lâu hơn thì để thời gian làm khô lâu hơn vậy thôi.

Thịt gác bếp thường làm từ gia súc nuôi và thú rừng. Mỗi loại lại mang đến cho người dùng một trải nghiệm thú vị về món ăn độc đáo này.

13. Xôi ngũ sắc

Xôi ngũ sắc là món ăn của dân tộc Tày vào dịp năm mới. Người Tày ở Tuyên Quang cho rằng mâm xôi ngũ sắc sặc sỡ sẽ tượng trưng cho sự thịnh vượng của họ.

Những hạt nếp nương hay nếp cái hoa vàng được chọn làm xôi  chắc mẩy, rất dẻo và thơm. Mâm xôi ngũ sắc bắt mắt nhuộm hoàn toàn từ cây cỏ tự nhiên. Từ cây khẩu đăm, khẩu đen, nghệ, lá gừng…và hoa rừng cho đĩa xôi có hương núi đồi quyến luyến.

Xôi ngũ sắc còn là sự tượng trưng cho ngũ hành trong trời đất. Người xứ Tuyên tin rằng ăn xôi này vào dịp lễ tết sẽ mang lại may mắn và sung túc cho người thưởng thức.

14. Lạp xưởng Suối Khoáng

Lạp xưởng Suối Khoáng được làm từ thịt lợn đen. Thịt qua quá trình tẩm ướp được nhồi vào lòng lợn đen. Thành phẩm đem phơi nắng đến khô bề mặt rồi phơi gác bếp.

Lạp xưởng Suối Khoáng khi khô có màu đỏ đặc trưng, thịt lợn đen dẻ cứng và thơm nồng các gia vị rừng. Vốn là thức được bảo quản để dùng dần nên bất cứ dịp nào ghé Tuyên Quan bạn đều có thể mang món này về làm quà.

https://vietflavour.com/cua-hang/lap-xuong-tuoi-long-an-chinh-goc/

15. Hồng không hạt Xuân Vân

Hồng Xuân Vân vốn là thứ quả ngon nổi tiếng của Tuyên Quang. Cứ vào độ hồng chín thương lái lại rủ nhau về đâu gom cho bằng được thứ hồng không hạt này.

Hồng không hạt Xuân Vân da mịn, ít đốm đem, vị ngọt sắc và có hương vị bản địa rất đặc trưng. Đây lại là loại cây dễ trồng, kháng bệnh tốt nên hình như nhà nào ở Xuân Vân cũng có hồng không hạt “làm của”.

Người Xuân Vân càng thêm hoan hỉ khi biết không phải địa phương nào có thể trồng được giống hồng quý này. Cũng đất đai, khí hậu thuận lơi nhưng nơi khác có thể biến thành hồng có hạt ngay.

16. Vịt bầu Minh Hương

Đây là đặc sản chỉ có duy nhất ở Tuyên Quang và đã được cục sở hữu trí tuệ công nhận.

Vịt bầu Minh Hương con cái lông vằn màu vàng, chân ngắn. Con đực mình tròn, xanh biếc ở cánh và cổ. Vịt bầu ở đây được nuôi quanh quẩn bờ suối nên còn gọi là vịt suối. Cùng nguồn thức ăn tự nhiên nên thịt dai thơm, ít mỡ và tỉ lệ nạc cao.

Những món ăn từ vịt bầu Minh Hương ngon đến mức lọt vào top 100 món ăn đặc sản Việt Nam 2016.

17. Chè Tuyên Quang

Tuyên Quang có diện tích trồng chè rất lớn và chất lượng ngon chẳng kém cạnh chè Thái Nguyên là bao.

Chè Tuyên Quang nổi tiếng với các loại chè đen, chè bát tiên, chè khô…. Chè ở đây cho lên men tự nhiên nên có mùi hương đặc biệt mà màu xanh rất riêng. Những búp chè non mỡn được hái về và chế biến theo phương pháp thủ công. Nên có thể nói chè Tuyên Quang sạch từ nguyên liệu đến thành phẩm.

Chè Tuyên Quang thơm mát, uống vào có vị đắng sau đó là vị ngọt dịu đọng lại ở cổ. Thưởng chè Tuyên Quang như cùng nhau chiêm nghiệm thú vui thanh tao, nhà nhãn trong cuộc đời này

18. Thịt chua

Thịt chua Tuyên Quang được người Dao Tiền làm từ thịt lợn đen nổi tiếng xứ này.

Người Dao Tiền chọn phần thịt ngon nhất tẩm ướp với thật muối cùng cơm nguội. Đây cũng là yếu tố giúp thịt có vị chua khác biệt. Thịt chua được ủ từ 5 – 15 ngày là có thể mang ra thưởng thức.

Thịt chua Tuyên Quang khi ăn có vị chua nhẹ, béo giòn của mỡ và dai của bì nạc. Món này thường được ăn kèm rau sống và là món ngon mà người Dao Tiền dùng thết đãi khách quý trong các dịp đặc biệt.

Hình ảnh: Internet

Nếu bạn biết thêm các món đặc sản của Tuyên Quang nào chưa được liệt kê trong bài viết. Xin vui lòng chia sẻ cho mọi người được biết thêm tại phần bình luận bên dưới nhé!