Cà dĩa non chấm mắm còng chà, mà phải là mắm còng Phước Lại, Cần Giuộc thì phải nói là nhất, đúng cái hương vị mộc mạc đậm hồn quê.

Không quá khi nói mắm còng là một trong những loại mắm nói riêng và món ăn quê nói chung được tạo ra từ cái nghèo, cái đói, gắn liền với những thăng trầm của bao đời dân xứ biền Cần Giuộc – Gò Công.

Phải trở về thế kỷ trước, Cần Giuộc – Gò Công chỉ là xứ biền – vùng đất bồi toàn rừng đước ngậm mặn. Thêm thời cuộc chiến tranh, nên người dân mưu sinh rất đỗi nhọc nhằn.

Cũng bởi là vùng bãi bồi ngập mặn, nên nơi đây có rất nhiều còng – Một loài cua nước lỡ sống, đào hang, làm ổ dưới những gốc bần, gốc đước. Cho nên, người dân đã đi bắt về muối lằm mắm ăn dần.

Phải nói, ban đầu nếu không quen, thì rất khó ăn. Nhưng với người dân bao đời, bao thế hệ vùng Long An, Tiền Giang thì không thể nào quên được cái vị mặn mòi, vị ngai ngái của mắm còng trộn lẫn trong những tháng ngày gian khó. Tuy vậy, mắm còng không nặng mùi như mắm ba khía, cũng là mắm từ một loại cua nhỏ vùng nước lợ có nhiều ở vùng Bạc Liêu – Cà Mau. Mà nhẹ hơn, thơm, và vị ngon đặc trưng.

Mắm còng được chia làm 2 loại, một là mắm còng nguyên con, hai là mắm còng được giã, chà cho nhuyễn, gọi là mắm còng chà được dùng làm mắm chấm rau, trái cây như ổi, xoài…

Mắm còng là một loại mắm vô cùng đặc biệt, có thể nói là có một không hai, trước chỉ có ở vùng Cần Giuộc – Gò Công (nay là vùng huyện Cần Giuộc của Long An và huyện Gò Công của tỉnh Tiền Giang). Nhưng ngon và nổi tiếng hơn cả, phải nói tới mắm còng Phước Lại, Cần Giuộc.

Ngày nay, khi đời sống thay đổi nhiều, không còn cảnh cơ hàn như xưa, thay vào đó là đời sống sung túc, ấm no, những lớp người trẻ ngày nay có điều kiện hơn, đi xa, thưởng thức nhiều món ăn lạ được du nhập khắp nơi, không chỉ trong nước mà khắp thế giới. Cho nên, mắm còng Cần Giuộc cũng dần mai một.

Dù rằng ít người còn biết về món mắm còng. Nhưng chắc chắn một điều, những thế hệ cô bác đã trải qua nửa đời người vùng đất Nam Bộ, tất cả đều không thể quên hương vị mắm còng, mà đặc biệt hơn phải là mắm còng Phước Lại, Cần Giuộc.

Và bữa cơm có mấy trái cà dĩa non vừa hái sau vườn mà được chấm với mắm còng chà Phước Lại thì nhất, không còn gì bằng, một hương vị mộc mạc đậm hồn quê như chợt ùa về.